BÜYÜK ÜNLÜ UYUMU
Büyük Ünlü Uyumu:
Sözcüğün ünlüleri arasındaki kalınlık incelik uyumudur. İlk hecedeki ünlü kalınsa diğer ünlüler de kalın,inceyse diğerleri de ince olur.
Ör: Çocuklar, beklemişler
Karışık gelmişse BÜU ya uymaz.Ör:İnsan, kalem,kitap...
→Aslen Türkçe oldukları halde sonradan uğradıkları ses değişikliği nedeniyle BÜU ya uymayan kelimeler de vardır.Ör:Kardeş (kardaş), elma (alma), anne (ana)
→Türkçede bazı ekler BÜU yu bozar:
☻-ken: bakarken
☻-ki: akşamki
☻-leyin: sabahleyin
☻-gil: dayımgil
☻-imtırak:sarımtırak
☻-daş:meslektaş
☻-yor:bekliyor
→Türkçede ilk heceden sonra o, ö ünlüleri bulunmaz.-yor eki hariç.
→Yabancı sözcüklerde, birleşik kelimelerde ve tek hecelilerde BÜU aranmaz: ilkbahar, petrol, tek
→ BÜU'na uymayan kelimelere gelen ekler kelimenin son hecesindeki sese uyar:insanın
|